Odkleszczowe zapalenie mózgu
Tematem przewodnim tegorocznego Światowego Dnia Zdrowia są choroby przenoszone przez wektory, czyli organizmy, które są przenosicielami patogenów lub pasożytów. Poprzez wędrówkę i kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy, często na ludzi. W ten sposób mogą wywołać choroby, które zagrażają życiu lub zdrowiu człowieka.
W ostatnich latach w Polsce problemem stały się choroby przenoszone przez kleszcze, między innymi odkleszczowe zapalenie mózgu oraz borelioza. W dniach 2-8 kwiecień 2014 r. mogli Państwo zadawać pytania dotyczące tych chorób, na które odpowiedzi udzielił specjalista chorób zakaźnych – lek. Krzysztof Janusz.
Wszystkie pytania i odpowiedzi zostały publikowane w poniższej części.
1. Co to jest za choroba?
Jest to choroba wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze. Obejmuje choroby :Dalekowschodnie zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze (rosyjskie wiosenno-letnie zapalenie mózgu), Środkowoeuropejskie zapalenie
2. Jakie są objawy odkleszczowego zapalenia opon mózgowych?
Wstępne objawy choroby imitują przeziębienie. Są to: ogólna niedyspozycja, gorączka ok. 38°C, bóle głowy, stawów, mięśni, objawy nieżytu górnych dróg oddechowych, niekiedy nudności, wymioty. Ta pierwsza faza kzm trwa zwykle 1- 9 dni po czym, o ile jest to poronna postać choroby, chory powraca do zdrowia. Przebieg pełnoobjawowy cechuje wystąpienie drugiej fazy kzm. Drugą fazę choroby, trwającą kilka tygodni a nawet miesięcy, rozpoczyna nagły skok gorączki (ok. 40°C), zmiana nastroju (depresja), nękające bóle i zawroty głowy, wymioty, światłowstręt, oczopląs, niekiedy widzenie podwójne, niedosłuch, spadek ciśnienia krwi, drżenie zamiarowe, niedowłady wiotkie. Pojawiają się zaburzenia świadomości, aż do jej utraty. Chory zostaje unieruchomiony, może wystąpić sztywność karku. Charakter objawów zależy od tego, czy choroba przebiega pod postacią mózgową, oponową czy rdzeniową.
3. Jakie są powikłania związane z ta choroba?
U chorych na zapalenie mózgu, rdzenia kręgowego możliwe utrzymywanie się przez kilka miesięcy zaburzeń czucia, niedowładów, upośledzenia pamięci. Śmiertelność w tej chorobie wynosi około 1-5 %.
4. Czy każde ukąszenie kleszcza skutkuje zapaleniem opon mózgowych?
Kleszczowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych jest w Polsce chorobą niezwykle rzadką. Zachorowania są związane na ogół z ogniskami przyrodniczymi, w których wirus krąży między zwierzętami (gryzonie, zwierzyna leśna, ptaki wędrowne) i przenosicielami wirusa, którymi są kleszcze. W Polsce od wielu lat zachorowania na kleszczowe zapalenie mózgu występowały głównie na terenach endemicznych w dawnym województwie białostockim, suwalskim i olsztyńskim. Obecnie liczba zgłoszonych zachorowań wynosi około 200 roczne.
5. Jak wygląda leczenie w przypadku odkleszczowego zapalenia opon mózgowych?
Nie ma leczenia przyczynowego kleszczowego zapalenia mózgu. Leczymy chorych wyłącznie objawowo.Skuteczność leczenia objawowego zależy w dużym stopniu od kondycji zdrowotnej chorego.
6. Jakie badania należy wykonać aby sprawdzić czy mamy do czynienia z odkleszczowym zapaleniem opon mózgowych?
Rozpoznanie kzm jest możliwe, o ile wykonane będą testy serologiczne z krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego. Należy wykonać nakłucie lędźwiowe i oznaczyć przeciwciała przeciwko KZM met Elisa (wykonuje PZH w Warszawie)
7. Czy są jakieś szczepionki przeciw odkleszczowemu zapaleniu opon mózgowych? Komu mogą być podawane i w jakim okresie?
Aktualnie immunoprofilaktyka czynna oparta jest o stosowanie szczepionek inaktywowanych o wysokiej aktywności uodparniającej, jednak wymagających szeregu rewakcynacji (doszczepiania). W Polsce obecnie zarejestrowane są szczepionki dwóch producentów Baxter (FSME-Immun) i Chiron (Encepur) o praktycznie identycznych właściwościach. Są to szczepionki o wysokim marginesie bezpieczeństwa i możliwości stosowania również w stanach upośledzenia odporności . Aktualna formuła uodpornienia sprowadza się do uodpornienia podstawowego (3 dawki), a następnie (w odstępach 3-5 lat) podawania dawek przypominających. Takie uodpornienie pozwala na wysoki stopień serokonwersji i wysoką skuteczność ochronną (powyżej 95%).
