Alfabet Zdrowia ZPS – B jak Borelioza. Sprawdź jak się uchronić przed tą groźną chorobą

Cicha epidemia boreliozy w Polsce trwa – uwaga na kleszcze! Zbliżająca się wiosna to szczyt aktywności tych pasożytów. Liczba kleszczy w Polsce rośnie. Łagodniejsze zimy sprawiają, że pojawiają się one w nowych miejscach. Dlatego wzrasta liczba zachorowań na boreliozę czy kleszczowe zapalenie mózgu. W Alfabecie Zdrowia ZPS podpowiadamy jak uchronić się przed kleszczami i groźną boreliozą.

Co to jest borelioza?
Borelioza to wieloukładowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków, przenoszona na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze.

Jak dochodzi do zakażenia?
Zakażenie boreliozą możliwe jest tylko w wyniku pokłucia przez zakażonego kleszcza.

Jakie miejsca narażone są na pokłucie przez kleszcza ?
Kleszcze lubią miękkie, cieńsze i dobrze ukrwione obszary skóry. Najczęstszymi miejscami ukąszeń są pachy, pachwiny, pośladki, uda i ramiona (wewnętrzna strona) oraz owłosiona skóra głowy.

Jakie są objawy boreliozy?
Najbardziej charakterystycznym symptomem boreliozy jest rumień wędrujący, który pojawia się w miejscu ugryzienia kleszcza w kilka dni po ukąszeniu. Najczęściej ma czerwony odcień i owalny kształt lub wygląd pierścienia z zaczerwienionym obwodem i jaśniejszym wnętrzem. Początkowo rumień przyjmuje średnicę ok. 1,5 cm, a nieleczony może zwiększyć swój rozmiar do średnicy kilkunastocentymetrowej. Jednak zmiana skórna nie jest obowiązkowym następstwem boreliozy. Rumień wędrujący pojawia się w ok. 30% przypadkach rozpoznań choroby. Występujący najczęściej na kończynach rumień może utrzymywać się na skórze do 30 dni od chwili ukąszenia i nie wywołuje praktycznie żadnych innych dolegliwości. Nie swędzi, nie boli, przez to może zostać zauważony z opóźnieniem.
Jeśli bakterie przedostaną się do krwi, infekcją mogą zostać objęte także inne części organizmu. Zmiany narządowe, które również mogą być następstwem wystąpienia choroby, są trudne do zdiagnozowania, zwłaszcza w przypadkach, które nie były poprzedzone pojawieniem się rumienia. Trudność diagnozy polega na tym, że symptomy są bardzo podobne do innych chorób, w tym tak popularnych jak grypa. Borelioza może powodować: gorączkę, dreszcze, zawroty głowy, uderzenia fal gorąca, uczucie ociężałości, przemęczenia, spadek wagi, problemy ze snem, drętwienie kończyn, tiki mięśni i wypadanie włosów. Wspomniane objawy pojawiają się zwykle po roku od ukąszenia kleszcza, kiedy mowa o przewlekłej postaci boreliozy.
Neuroborelioza jest najgroźniejszą z form choroby. Występuje wtedy, gdy krętki zaatakują układ nerwowy. W niektórych przypadkach zakażenie może prowadzić do zapalenia opon mózgowych, a nawet mózgu. W przypadku tej odmiany boreliozy, chory ma do czynienia z następującymi objawami: bóle głowy, mrowienie, porażenie nerwów czaszkowych, sztywnienie karku, wymioty, padaczka, problemy z koncentracją, widzeniem i słyszeniem. Jej konsekwencją mogą też być zaburzenia psychiki: niestabilność nastroju, depresja, psychoza.
W rzadkich przypadkach konsekwencją boreliozy mogą być: perypetie układu pokarmowego (refluks, zaparcia, biegunki), zapalenia pęcherza, nieregularny cykl menstruacyjny oraz zapalenie mięśnia sercowego.

Jakie mogą być powikłania boreliozy?
Powikłaniem leczonej boreliozy może być „zespół poboreliozowy”. Objawia się on m.in. zmęczeniem, zaburzeniami czucia, zaburzeniami snu, bólem głowy, bólem stawów i mięśni oraz zaburzeniami koncentracji i pamięci trwającymi dłużej niż 6 miesięcy.
Natomiast powikłaniem nieleczonej boreliozy może być przewlekłe zanikowe zapalenie skóry, przewlekłe zapalenie stawów, przewlekłe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, neuropatia obwodowa.

Jak diagnozuje się boreliozę?
W przypadku podejrzenia wystąpienia boreliozy należy udać się do lekarza, który po przeprowadzeniu wywiadu może skierować na badanie krwi. Badanie na boreliozę wykonuje się oznaczając we krwi poziom przeciwciał przeciwko bakteriom. Wykształcają się one jednak nawet po 6 – ciu tygodniach od ugryzienia. Test ta boreliozę powinien być 2 etapowy i obejmować 2 różne techniki diagnostyczne. Pierwsze badanie przesiewowe daje orientacyjny wynik, a dopiero drugie daje jego potwierdzenie.

Czy borelioza jest uleczalna?
Standardowa terapia antybiotykiem trwa od 21-28 dni. Skuteczność leczenia może być zmniejszona przy antybiotykoterapii wdrożonej w drugiej fazie choroby, czyli w tzw. fazie rozsianej. Ze względu na ryzyko groźnych powikłań, największym wyzwaniem jest szybkie rozpoznanie i leczenie neuroboreliozy. Precyzyjnej diagnostyki wymaga każdy rodzaj objawów boreliozy przewlekłej. Szybkość i skuteczność leczenia choroby jest zależna od stanu pacjenta (typ i zakres objawów klinicznych), trafności rozpoznania objawów, indywidualnej odporności organizmu.

Jakie są czynniki ryzyka?
Czynnikami ryzyka są przebywanie na terenach częstego występowania boreliozy, czas przebywania kleszcza wkłutego w skórę przekraczający 24-48 godzin, drażnienie kleszcza, np. poprzez przypalanie, smarowanie tłuszczem, alkoholem lub benzyną, wyciskanie kleszcza. Wszystkie te czynności prowadzą do zwiększenia ilość wymiocin i śliny wydalanych przez kleszcza do krwi.

Jak zapobiegać zachorowaniu?
Najskuteczniejszymi metodami profilaktyki jest unikanie narażenia na ukąszenie kleszcza (niesiadanie bezpośrednio na trawie czy pod krzakami, nieprzedzierania się przez zarośla, noszenie na spacery do lasu ubrań z długimi nogawkami i rękawami oraz krytych butów, używanie środków odstraszających owady), dokładne oglądanie całego ciała po powrocie ze spaceru po lesie lub parku, a także jak najszybsze usunięcie kleszcza i obserwacja miejsca ukłucia w kierunku rumienia wędrującego oraz objawów ogólnych przez 30 dni.

Czy borelioza jest zaraźliwa?
Człowiek może się zarazić boreliozą od kleszcza, ale nie od innego człowieka. Nie ma więc powodu do zmartwienia, że domownik czy znajomy zarazi nas tą chorobą.