Rusza „Alfabet Zdrowia ZPS” – A jak ASTMA- Im więcej wiemy na temat astmy tym dłużej i lepiej żyjemy!

Czym jest astma, czym się charakteryzuje?

Astma to choroba heterogenna, zwykle związaną z przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych. Charakteryzuje się występowaniem takich objawów, jak: świszczący oddech, duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej i kaszel o zmiennej częstości i nasileniu, którym towarzyszy zmienna obturacja (zwężenie dróg oddechowych). U każdego z pacjentów objawy mogą mieć różne nasilenie. W przypadku większości pacjentów chorobę udaje się dobrze kontrolować przez długi czas. Mimo tego objawy mogą ponownie się pojawiać, nagle albo powoli narastając. Ciężkie zaostrzenie astmy może doprowadzić do niewydolności oddechowej, która wymaga leczenia szpitalnego.

Jak rozpoznać astmę?

Rozpoznanie astmy stawiane jest na podstawie: zaobserwowanych przez chorego i podawanych w wywiadzie objawów, zmian osłuchowych stwierdzanych przez lekarza w badaniu fizykalnym, wyników wykonanych badań, a zwłaszcza spirometrii potwierdzającej ograniczenie i zmienność przepływu powietrza w drogach oddechowych podczas wydechu.

Jakie są metody stosowane w diagnostyce astmy?

• Spirometria – służy do oceny drożności oskrzeli oraz do oceny skuteczności leczenia. U osób chorujących na astmę pozwala stwierdzić obturację, czyli zwężenie, oskrzeli. Jest to zaburzenie oddychania polegające na utrudnieniu przepływu powietrza przez oskrzela, zwłaszcza w czasie wydechu.
• Spirometria z próbą rozkurczową – badanie polega na powtórzeniu spirometrii po podaniu szybko działającego leku rozkurczającego oskrzela. Ważne jest to, czy po podaniu leku rozkurczającego oskrzela wynik spirometrii ulega istotnej poprawie.
• Pomiar szczytowego przepływu wydechowego (PEF) – to maksymalna prędkość przepływu powietrza, jaką jesteśmy w stanie uzyskać podczas wydechu. Wskaźnik ten zależy przede wszystkim od wielkości płuc i średnicy oskrzeli.
• Próba prowokacji oskrzeli wysiłkiem polega na zrobieniu spirometrii przed wysiłkiem fizycznym oraz kilka minut po jego zaprzestaniu.
• Test prowokacji oskrzeli (swoisty lub nieswoisty) – po wykonaniu spirometrii, chory inhaluje alergen do dróg oddechowych lub otrzymuje lek w coraz większych dawkach. Po podaniu każdej kolejnej dawki powtarzane jest badanie spirometryczne.

Jakie są czynniki ryzyka rozwoju astmy?

• astma stwierdzona u rodziców zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia jej u dzieci,
• wszelkiego rodzaju uczulenia zarówno na alergeny pokarmowe, jak i wziewne (pyłek roślin, roztocze kurzu domowego, sierść zwierząt, zarodniki grzybów pleśniowych i drożdżopodobnych, odchody karaluchów), atopowe zapalenie skóry i alergiczny nieżyt nosa,
• przebycie poważnych infekcji dolnych dróg oddechowych – zapalenia płuc lub oskrzeli wymagające hospitalizacji,
• świszczący oddech, który pojawia się bez związku z przeziębieniem,
• płeć żeńska – u dorosłych, płeć męska – u dzieci,
• otyłość,
• zanieczyszczenie powietrza,
• częste infekcje wirusowe układu oddechowego w dzieciństwie,
• niska masa urodzeniowa,
• narażenie na dym tytoniowy (zarówno palenie czynne, jak i bierne!), bądź inne substancje chemiczne,
• status społeczno-ekonomiczny, środowisko życia, narażenie zawodowe.

Co można zrobić, aby walczyć z astmą poza regularnym przyjmowaniem leków?

• Unikaj narażenia na czynniki wyzwalające napady bądź zaostrzenia astmy – jeśli jesteś uczulony na pyłki roślin, w okresach dużego pylenia, pozostań w domu i zmniejsz wietrzenie mieszkania w tym czasie. Używaj oczyszczacza powietrza.
• Jeśli palisz – rzuć palenie, jeśli nie – ogranicz przebywanie w miejscach, w których inni palą, aby nie być biernym palaczem.
• Unikaj niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) – leków o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. Do grupy tej należy m.in. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen i diklofenak. Jeżeli lek wypisuje inny specjalista, niż Twój lekarz prowadzący, poinformuj go, że leczysz się z powodu astmy.
• Rozpocznij regularną aktywność fizyczną – w porozumieniu z lekarzem możesz określić najlepszy wysiłek fizyczny, który pozwoli Ci zachować dobrą kondycję i zdrowie.
• Ćwicz techniki oddechowe, które mogą uzupełniać farmakoterapię.
• Gdy masz nadwagę bądź cierpisz na otyłość, pomyśl o redukcji masy ciała – obniżenie masy ciała wpływa korzystnie na przebieg astmy.
• Jeśli masz astmę umiarkowaną bądź ciężką, rozważ szczepienie przeciwko grypie.
• Immunoterapia swoista w astmie łagodnej lub umiarkowanie ciężkiej.
Jakie objawy powinny skłonić pacjentów do pilnej wizyty u lekarza lub wezwania pogotowia?
• duszność pojawiająca się w spoczynku z narastającym uczuciem zmęczenia,
• duszność, która wymaga przyjęcia pozycji stojącej z rękoma opartymi np. na stole,
• widoczna praca dodatkowych mięśni oddechowych, tzw. zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych,
• trudności w mówieniu – mówienie pojedynczymi słowami lub krótkimi frazami.

Czy pacjent, który choruje na astmę i ma zaplanowaną wizytę lekarską może skorzystać z teleporady?

Tak, jeżeli pacjent jest w dobrym stanie może skorzystać z teleporady. Podczas teleporady może podać z okresu poprzedniego pomiary PEF, ustalić dalszy plan leczenia i omówić badania.

Co może wywołać napad astmy?

• Infekcja układu oddechowego.
• Narażenie na alergeny: pyłki roślin, sierść, kurz, pokarmy (w tym barwniki, konserwanty).
• Zażycie leków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryny) lub β-blokerów (są to leki stosowane m.in. w chorobach układu krążenia).
• Wysiłek fizyczny.
• Stres, bardzo silne emocje (śmiech, płacz).
• Zmiana pogody, oddychanie zimnym powietrzem.
• Czynniki drażniące, np. aerozole, opary farb, dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza (smog).
• Refluks żołądkowo-przełykowy (stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku).