Godziny spędzone przy komputerze, brak ruchu, noszenie zbyt ciężkich plecaków – lawinowo rośnie liczba dzieci i młodzieży, u których występują wady postawy. A te mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Lekceważone mogą doprowadzić do kalectwa. Rozmawiamy z chirurgiem, ortopedą Jarosławem Kolendo i prezesem Zespołu Przychodni Specjalistycznych w Tarnowie, który 17 listopada w ramach kolejnej Kolorowej Soboty w ZPS będzie badał dzieci pod kątem wad postawy.
Statystyki są alarmujące. Już ponad 80 procent dzieci ma wady postawy. Jest aż tak źle?
Niestety tak. Wady postawy wśród dzieci i młodzieży to ogromny problem. Potwierdzają to najnowsze badania przeprowadzone na terenie trzynastu województw w Polsce, które dowiodły że w grupie przebadanych dzieci zaledwie u 20% stwierdzono prawidłową postawę. To znaczy, że u 80% zaobserwowano mniejsze lub większe wady postawy. Moja praktyka także pokazuje, że do gabinetów ortopedycznych zgłasza się coraz więcej młodych pacjentów.
Z jakimi najczęściej wadami postawy mamy do czynienia jeśli chodzi o dzieci i młodzież?
Wg statystyk najczęstszą wadą postawy u młodych ludzi jest skolioza i to najczęściej skolioza lewostronna. To około 24% wszystkich wad postawy. Następnie plecy okrągłe, płaskostopie i stopy płasko – koślawe oraz kolana koślawe czy szpotawe.
Jakie czynniki mają wpływ na rozwój wad postawy?
To przede wszystkim siedzący tryb życia, zbyt mała ilość ruchu. Weźmy pod uwagę, że nasze dzieci od kilku do kilkunastu godzin dziennie przebywają w pozycji siedzącej. Siedzą w szkole, podczas odrabiania lekcji i zajęć dodatkowych. Odpoczywają najczęściej również w pozycji siedzącej – zazwyczaj grając na komputerze. Ale na rozwój wad postawy mają wpływ również: niewłaściwe obuwie i ubiór, nieodpowiednie noszenie teczki z książkami, niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka czy złe oświetlenie. To są czynniki środowiskowe, które teoretycznie możemy wyeliminować.
Jakie konsekwencje zdrowotne mogą mieć wady postawy, bo to nie chodzi tylko o wygląd …
Tak. Skolioza może powodować np. poważne zaburzenia oddychania czy zaburzenia układu krążenia u takiego dorastającego dziecka. Niektóre wady postawy mogą mieć swoje konsekwencje w życiu dorosłym. Jeżeli doprowadzimy do tego, że kręgosłup będzie nieprawidłowo ukształtowany to musimy się liczyć przede wszystkim z dużymi dolegliwościami bólowymi krzyża i pleców w wyniku zmian zwyrodnieniowych. Jeżeli kolana będą szpotawe czy koślawe to one zwyczajnie szybko się zużyją. Jeżeli stopy będą płaskie, płasko – koślawe lub wydrążone to będą te stopy bolały.
Co robić jeżeli już wiemy, że dziecko ma wadę postawy?
Każde dziecko z wadą postawy wymaga specjalnego doboru ćwiczeń. Aby wadę skorygować, trzeba ćwiczyć, i to bezwzględnie codziennie.
Czy poprzez rehabilitację możemy całkowicie pozbyć się problemu?
To zależy kiedy zdiagnozujemy problem i zaczniemy rehabilitację. Tu czas gra ogromną rolę, ponieważ wada postawy powstaje w trzech etapach. W I fazie dochodzi do zmian czynnościowych. Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie. II okres – to czas powstawania przykurczy (więzadeł, mięśni i ścięgien). W III okresie dochodzi do zmian strukturalnych, czyli utrwalonych przykurczy. Wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. I o ile w pierwszym i drugim etapie jesteśmy w stanie te dzieci jeszcze wyleczyć poprzez wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych, to jeżeli dojdzie do trzeciego etapu niestety rehabilitacja już nic nie pomoże. Wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. Często w takich sytuacjach konieczne jest leczenie operacyjne.
Na co rodzice powinni zwrócić uwagę u swojego dziecka żeby nie przeoczyć problemu?
Przyglądajmy się dziecku, zwracajmy uwagę jak jest zbudowane, czy jego sylwetka jest symetryczna, czy nie ma po jednej stronie większego wcięcia w talii, czy nie ma obniżonego jednego barku, czy klatkę piersiową ma prawidłowo wysklepioną. Dziecko do badania powinno być rozebrane do majteczek. Niech stanie prosto, z opuszczonymi wzdłuż tułowia rękami. Sprawdźmy, czy w swobodnej pozycji stojącej linia kręgosłupa jest prosta. Obejrzyjmy także nogi dziecka (odległość między kostkami przyśrodkowymi w pozycji na baczność nie powinna przekraczać 4-5 cm). Oglądając odciski mokrych stóp na podłodze, możemy w prosty sposób zauważyć symptomy nieprawidłowości w wysklepieniu stóp.
Jak możemy zapobiegać wadom postawy u dzieci?
Bardzo wiele zależy od rodziców i to już od pierwszych tygodni życia dziecka. To jak noszą dziecko, jak układają je w łóżeczku. Zbyt wczesne pionizowanie dziecka i wkładanie go do chodzika, kiedy kręgosłup nie jest jeszcze dobrze ukształtowany, może przyczynić się do powstania wad postawy w przyszłości. U nieco starszych dzieci ważne jest zapewnienie im ruchu. Nie wykluczajmy dzieci ze sportu z byle powodu. Dzisiaj zdecydowanie nadużywa się zwolnień z lekcji w-fu. Tymczasem zajęcia można tak dobrać, że każde dziecko jest w stanie ćwiczyć. Jeżeli mamy taką sytuację, że dziecko ma jakieś schorzenie, wtedy lekarz wskazuje jakie ćwiczenia dla dziecka będą odpowiednie. Każdy ruch jest lepszy od bezruchu.
Kolorowa Sobota, podczas której będziemy badać dzieci pod katem wad postawy już 17 listopada. Zapraszamy w godzinach 9.00-12.00!
