Katarzyna Wojtas – ZPS – Zespół Przychodni Specjalistycznych w Tarnowie

Aktywność i prawidłowa dieta to klucz do radosnej jesieni życia… Takiej w dobrym zdrowiu i samopoczuciu oraz w jak najlepszej kondycji. Za nami kolejne spotkanie prozdrowotne dla seniorów, które poprowadzili: dietetyk Katarzyna Wojtas oraz Kierownik Działu Fizjoterapii Arkadiusz Kabat.

Uczestnicy spotkania mogli dowiedzieć się m.in.

– Jak powinna wyglądać dieta seniora, czyli co powinny jeść osoby starsze, a czego unikać?

– Dlaczego ruch jest ważny dla seniora?

– Co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko upadków osób starszych?

– Jakie ćwiczenia są odpowiednie dla seniorów?

Arkadiusz Kabat przekonywał, że regularne podejmowanie wysiłku fizycznego wpływa na obniżenie ryzyka rozwoju wielu chorób, w tym: udaru, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, osteoporozy, nadwagi i otyłości, raka piersi i jelita grubego, zaparć, depresji, chorób otępiennych.

Światowa organizacja zdrowia (WHO) zaleca wykonywanie przynajmniej 150 minut tygodniowo wysiłku fizycznego o umiarkowanej intensywności.

Fizjoterapeuta zaprezentował uczestnikom proste ćwiczenia, które mogą wykonywać w domu. Zwracał także uwagę na trening pamięci i ćwiczenia mózgu, którym sprzyja np. rozwiązywanie krzyżówek. Ponadto wskazał na czynniki, które mogą być przyczyną niebezpiecznych upadków w starszym wieku. To m.in. dywany, brak poręczy, nieodpowiednie oświetlenie, źle dobrane obuwie czy śliskie i nierówne powierzchnie.

Dietetyczka Katarzyna Wojtas zwracała uwagę, że osoby starsze borykają się z rozmaitymi chorobami przewlekłymi: nadciśnieniem, cukrzycą, chorobami krążenia czy chorobą wrzodową żołądka. Czynnikiem ryzyka rozwoju wielu z nich jest nieprawidłowa dieta, dlatego właściwe żywienie jest ważnym elementem profilaktyki oraz leczenia tych schorzeń.

Dieta seniora powinna obfitować w warzywa i owoce. Zawierają one dużą ilość antyoksydantów, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego, który wspomaga perystaltykę jelit. Można je gotować na parze, rozdrabniać, przecierać czy robić z nich soki. Najlepsze źródło węglowodanów to przede wszystkim produkty pełnoziarniste – pieczywo, kasze, makarony. Źródłem tłuszczu w diecie osoby starszej powinny być ryby morskie, oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki.

Po dużej dawce wiedzy i informacji na temat zdrowia, aktywności, utrzymania organizmu w dobrostanie fizycznym i emocjonalnym, seniorzy mogli skorzystać z przygotowanego poczęstunku. Każdy z uczestników otrzymał drobny upominek w postaci mini-apteczki pierwszej pomocy i breloczka w kształcie serca.

Dziękujemy za sympatyczne spotkanie i już dziś zapraszamy na kolejne, które odbędzie się 11 marca. Zachęcamy do zapisów.

Telefonicznie pod nr tel. 14 63 10 274 lub osobiście w Rejestracji Wizyt Prywatnych Zespołu Przychodni Specjalistycznych Sp. z o.o. w Tarnowie przy ul. Marii Skłodowskiej–Curie 1 , w dniach roboczych od poniedziałku do piątku w godz. 07.00–17.00.

Zadanie realizowane jest w ramach projektu pn. „Tarnów – Nowe Spojrzenie” przy finansowaniu ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 w ramach Programu „Rozwój Lokalny” oraz
środków budżetu państwa.

CZYTAJ CAŁOŚĆ

Jesień w pełni, a wraz z nią szczyt zachorowań na grypę i przeziębienie. Jak wzmocnić odporność, by nie dać się chorobom?

Rozmawiamy z dietetyk Katarzyną Wojtas z Zespołu Przychodni Specjalistycznych.

Czy nasze odżywianie może mieć realny wpływ na poprawę odporności organizmu?

Tak, w okresie jesiennym nie tylko odpowiedni ubiór czy dbałość o suplementację będzie miało wpływ na zahamowanie rozwoju infekcji. Także to, po jakie produkty sięgamy i jak się odżywiamy. Warto zaznaczyć, że na dobrą jesienną odporność należy pracować przez cały rok, a nie wtedy, kiedy pojawią się pierwsze objawy przeziębienia lub grypy.

Jakie mogą być objawy spadku odporności?

Przewlekły spadek odporności objawia się przede wszystkim ciągłymi i stale nawracającymi infekcjami i przeziębieniami, nie tylko ze strony dróg oddechowych. Nawracające opryszczki, afty, pleśniawki i innego rodzaju zmiany na śluzówkach również powinny dać sygnał, że z układem immunologicznym nie jest najlepiej. Do innych objawów można zaliczyć m.in: trudności z gojeniem się skaleczeń i ran czy ciągłe osłabienie, które przypomina zaczątki choroby. Aby upewnić się czy nasz układ odpornościowy pracuje prawidłowo, warto jest wykonać podstawową morfologię krwi i oznaczyć poziom witaminy D.

Czym powinna charakteryzować się dieta wpierająca układ odpornościowy?

Dieta ta powinna przede wszystkim pokrywać nasze zapotrzebowanie energetyczne i być jak najbardziej urozmaicona i niskoprzetworzona. To głównie bogactwo witamin i minerałów ma znaczenie w procesie wspierania układu odpornościowego, dlatego też powinniśmy sięgać po różnorodne owoce, warzywa oraz produkty pełnoziarniste. Są one również doskonałym źródłem antyoksydantów, które znaczące są nie tylko w procesie powstawania infekcji, ale także między innymi chorób nowotworowych. Kluczową rolę spełniają również produkty fermentowane czy kiszone, które są naturalnie występującymi probiotykami. Nie można zapominać również o produktach, które mają działanie przeciwzapalne – są to szczególnie kwasy omega-3 zawarte w tłustych rybach, oleju rzepakowym, orzechach włoskich czy produktach na bazie lnu.

Czym są w takim razie antyoksydanty i w jakich konkretnie produktach możemy je znaleźć?

Antyoksydanty to inaczej przeciwutleniacze. Są to substancje, które hamują reakcje utleniania zachodzące na poziomie komórkowym, co z kolei przekłada się na hamowanie powstawania wolnych rodników oraz ich usuwanie. Wolne rodniki natomiast w znacznym stopniu przyczyniają się właśnie do rozwoju chorób czy przedwczesnego starzenia się organizmu. Jedną z przyczyn powstawania wolnych rodników jest właśnie stres, dlatego też w dzisiejszych czasach warto zwrócić szczególną uwagę na podaż w diecie antyoksydantów. Znajdziemy je głównie w owocach i warzywach o mocno pomarańczowej lub czerwonej barwie – pomidorach, marchwi, dyni, papryce czy cytrusach, a także w owocach jagodowych takich jak aronia, jagoda, czarna i czerwona porzeczka czy borówka. Tak naprawdę większość owoców i warzyw posiada mniejsze lub większe ilości antyoksydantów. Także herbata (szczególnie zielona), cebula, czosnek, czarny bez, dzika róża, orzechy, pestki, kakao, przyprawy czy nawet czerwone wino – również są źródłem przeciwutleniaczy.

W takim razie, po jakie konkretnie produkty sięgać, aby zadbać o odporność?

Tak jak już podkreślałam – w owocach i warzywach jest moc. Są one źródłem nie tylko antyoksydantów, ale także niezbędnych do utrzymania prawidłowej odporności witamin z grupy A oraz C. Warto sięgać szczególnie po paprykę, natkę pietruszki, cytrusy, czarną porzeczkę czy marchew. Inną szczególnie ważną witaminą jest witamina D. Duża grupa osób narażona jest na jej niedobór, stąd warto wprowadzić do diety jej źródła i niekiedy również ją suplementować. Obecna jest ona głównie w rybach, tłustym nabiale czy jajach. Warto wprowadzić do diety również owoce morza, wątróbkę, sery, orzechy, strączki czy mąkę i kaszę gryczaną. Są one źródłem cynku i selenu, czyli dwóch szczególnie ważnych pierwiastków dla naszej odporności.

Czy można zaproponować przykładowy jadłospis, który będzie odpowiedni dla osoby, która chciałaby zadbać o swoją odporność?

Śniadanie: Jajecznica z cebulą, papryką i pietruszką, pieczywo na zakwasie,

II śniadanie (które bez problemu możemy zabrać ze sobą do pracy czy szkoły): Nocna owsianka z płatkami orkiszowymi, jogurtem naturalnym, kakaem i borówkami,

Obiad: rozgrzewający krem z dyni z grzankami,

kasza gryczana podana z pieczonym łososiem i surówką z marchwi i selera,

Podwieczorek: Pieczone jabłko z cynamonem,

Kolacja: Sałatka z kurczakiem i pomarańczą, podana z olejem lnianym.

CZYTAJ CAŁOŚĆ

Uczucie pełności, nudności, biegunki lub zaparcia, zwiększony obwód brzucha, zgaga, refluks – te objawy charakterystyczne dla wielu dolegliwości mogą świadczyć także o Sibo. Co kryje się pod tą nazwą, na czym polega to schorzenie, komu grozi?

Rozmawiamy z dietetyk Katarzyną Wojtas z Zespołu Przychodni Specjalistycznych w Tarnowie.

Czym jest SIBO? Czy klasyfikowane jest jako choroba?

SIBO jest to przerost bakteryjny jelita cienkiego. Jelito cienkie kolonizowane jest przez bakterie (głównie te bytujące w jelicie grubym), które w fizjologicznych warunkach nie powinny tam występować. SIBO nie jest chorobą, lecz zespołem objawów, które występują na skutek nieprawidłowego składu mikrobioty jelit.

Jaka jest przyczyna występowania tego zaburzenia? Czy jakieś choroby mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia SIBO?

Przyczyn jest bardzo dużo i u wielu pacjentów bardzo ciężko jest je znaleźć. Możemy zaliczyć do nich nieprawidłowości lub zaburzenia anatomiczne dotyczące zastawki krętniczo-kątniczej (oddziela jelito cienkie od jelita grubego), stany pooperacyjne, stres, zdiagnozowany refluks, zespół jelita drażliwego, nadużywanie antybiotyków, alkoholu czy leków stosowanych „na zgagę”. Także obecność chorób takich jak cukrzyca, choroby trzustki, niealkoholowe stłuszczenie wątroby, czy nawet trądzik różowaty mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowego rozrostu. Ze względu na mnogość przyczyn, SIBO może dotykać pacjentów w każdym wieku.

Jakie są pierwsze objawy? Co powinno nas zaniepokoić?

Niepożądane bakterie, które zagnieździły się w jelicie cienkim, karmią się resztkami pokarmowymi trafiającymi do jelit. Rosnąc i namnażając się wytwarzają gazy – metan, wodór lub siarkowodór. Dlatego też najbardziej typowymi objawami wskazującymi na to, że mógł pojawić się u nas przerost jest (wyraźnie) zwiększone wydzielanie gazów, biegunki, uczucie pełności, zwiększony obwód brzucha (twardy, odstający brzuch). Także towarzysząca zgaga, refluks czy ogólne pogorszenie samopoczucia związane z ciągłym dyskomfortem ze strony jelit. Objawy niestety często mogą sugerować inne jednostki chorobowe układu pokarmowego.

Jak zdiagnozować SIBO?

Najpopularniejszą metoda diagnozy SIBO jest wykonanie tzw. oddechowego testu wodorowego lub wodorowo-metanowego. Polega on na spożyciu roztworu laktulozy i pobraniu próbek oddechowych w kilku powtórzeniach (badanie trwa około 3h). Jeśli zawartość gazów jest zwiększona, możemy mieć pewność, że doszło u nas do przerostu kolonii bakterii. Inną z metod jest analiza treści jelitowej, lecz ze względu na wysoką inwazyjność oraz koszty, wykonywana jest zdecydowania rzadziej.

Czy do badania należy się jakoś specjalnie przygotować?

Tak, na około miesiąc przed badaniem należy odstawić wszelkie antybiotyki. Bezpośrednio przed badaniem należy ograniczyć spożycie węglowodanów (fermentujących), zrezygnować z picia alkoholu, palenia papierosów czy stosowania leków mających za zadanie zobojętniać kwas żołądkowy (IPP). Każdy z pacjentów zapisujących się na badanie powinien dostać listę zaleceń, których powinien przestrzegać przed badaniem.

Pozytywna diagnoza, jak leczyć?

Podstawową metoda leczenia jest antybiotykoterapia, dobrana indywidualnie pod kątem wyników testu oddechowego. U pacjentów u których nie występuje konieczność leczenia antybiotykami, należy bardzo mocno skupić się na odpowiedniej probiotykoterapii oraz odbudowaniu prawidłowego pH w określonych odcinkach przewodu pokarmowego. Do metod terapii należy również szukanie pierwotnej przyczyny powstania przerostu i możliwa jej eliminacja. Leczenie SIBO musi odbywać się tylko i wyłącznie pod okiem lekarza gastroenterologa (i bardzo często dietetyka).

Jak powinna wyglądać dieta osoby, u której zdiagnozowano SIBO?

W procesie leczenia u większość pacjentów należy zastosować tzw. dietę low-FODMAP. Polega ona na ograniczeniu (lub chwilowej całkowitej eliminacji) produktów o wysokiej zawartości fermentujących oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów oraz polioli. Znajdują się one głównie w owocach, warzywach, produktach mlecznych (zwierających laktozę), roślinach strączkowych, produktach pszennych, słodzidłach i słodzikach. Dieta ta jest wymagająca, lecz musi być stosowana tylko przez okres leczenia (jeśli znaleźliśmy pierwotną przyczynę przerostu i możemy zastosować powolne wychodzenie z diety).

CZYTAJ CAŁOŚĆ

Dieta ketogeniczna to jedna z najbardziej popularnych diet odchudzających. W ostatnim czasie zyskała bardzo wielu zwolenników, a tym samym sporą popularność. Czy dieta keto na pewno jest dla każdego, czy faktycznie powoduje szybki i znaczny spadek wagi?

Rozmawiamy z dietetyk Katarzyną Wojtas z Poradni Diabetologicznej w Zespole Przychodni Specjalistycznych w Tarnowie.

Na czym polega dieta ketogeniczna oraz jakie są jej główne założenia?

Dieta ketogeniczna nie należy do zwykłych diet. Jest dietą bardzo trudną oraz restrykcyjną, a u jej podstaw leży bardzo dużo mechanizmów biochemicznych, które należy poznać, aby tę dietę wdrożyć. Jej głównym założeniem jest praktycznie całkowite wykluczenie z diety węglowodanów, czyli pieczywa, mąki, makaronu, ryżu, kasz, owoców oraz słodyczy, na rzecz zwiększonej ilości w diecie tłuszczu oraz białka. Praktycznie jedynym źródłem węglowodanów w tej diecie są warzywa. Zadaniem tej diety jest wprowadzenie naszego organizmu w stan tak zwanej ketozy, czyli najprościej mówiąc – sprawienie, aby nasz organizm przestał wykorzystywać węglowodany, jako główne źródło energii, a zaczął spalać tłuszcze i to z nich czerpał energię.

Do czego potrzebny jest organizmowi stan ketozy?

W dietetyce coraz częściej mówi, się o pozytywnym wpływie ketozy na proces odchudzania. W dużym skrócie myślowym – jedząc tłuszcz, szybko spalamy tłuszcz. Należy pamiętać jednak, że stan ketozy może być dla naszego zdrowia również ogromnym zagrożeniem i na dzień dzisiejszy można o ketozie powiedzieć więcej złego niż dobrego.

Czyli podstawą tej diety powinno być tłuste mięso i tłusty nabiał?

Dokładnie tak. Około 80% tej diety powinien pokrywać tłuszcz. Podstawą diety powinien być tłusty nabiał, jaja, mięso, sery, ryby, pestki, orzechy, awokado, zamienniki pieczywa czy wypieki bez mąki. Dopuszczona ilość warzyw powinna być bazą do sałatek. Ze względu na nasz stan zdrowia, zasady diety są dość rygorystyczne. Oprócz całkowitej eliminacji węglowodanów, musimy zachować odpowiednie proporcje między spożywaniem tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Czy każdy może zastosować dietę ketogeniczną?

Zdaniem wielu dietetyków dieta ketogeniczna powinna być stosowana jedynie u osób zdrowych, ze względu na spore obciążenie organizmu podczas jej stosowania. Prawda jest taka, że istnieje bardzo mało medycznych wskazań do stosowania takiej diety. Przede wszystkim są to schorzenia neurologiczne takie tak choroba Alzheimera lub padaczka. Osoby z chorą wątrobą, nerkami, trzustką lub zmagające się z wysokim poziomem cholesterolu bądź miażdżycą, absolutnie nie powinny stosować takiej diety. Z dietetycznego punktu widzenia, to lekarz lub dietetyk powinien podjąć decyzję o tym, czy dany pacjent może wprowadzić do swojej diety aż taką dużą restrykcję żywieniową.

Czy dieta ta może być niebezpieczna?

Owszem. Tak naprawdę każda dieta, w której zmieniamy proporcję spożywanych przez nas składników pokarmowych może być niebezpieczna. Ze względu na bardzo niskie spożycie węglowodanów (w tym także owoców i warzyw) narażamy się na ogromne niedobory błonnika, witamin oraz mikroelementów. Osłabienie, znużenie, zawroty głowy, problemy trawienne (w tym zaparcia lub biegunki), problemy ze snem, epizody hipoglikemii – to tylko kilka ze skutków, które mają miejsce prawie zawsze po rozpoczęciu stosowania tej diety. Spożywając tak duże ilości tłuszczu oraz białka, bardzo mocno obciążamy nasze narządy, co doprowadzić może nawet do ich niewydolności.

Czy dieta ketogeniczna sprawdzi się u osób, które chcą schudnąć? Coraz więcej mówi się o spektakularnych efektach stosowania takiego modelu żywienia.

Chudniemy nie od stosowania określonej diety lub modelu żywienia, lecz od wygenerowania ujemnego bilansu kalorycznego. Jeżeli podczas stosowania diety ketogenicznej jemy więcej niż potrzebuje nasz organizm, możemy zapomnieć o redukcji tkanki tłuszczowej. Samo przejście na dietę keto, bardzo często daje efekty w postaci spadku masy ciała. Dzieje się tak, ponieważ w pierwszej fazie tracimy znaczne ilości wody oraz glikogenu (zapasu energii zgromadzonego w naszej wątrobie oraz mięśniach). Dopiero w późniejszym etapie do głosu dochodzi zasadniczy proces spalania tłuszczu (pod postacią tkanki tłuszczowej). Zła wiadomość jest taka, że jest to dieta trudna do utrzymania i wcale nie jest dietą „magiczną”. W momencie, kiedy z powrotem wprowadzimy do diety węglowodany lub zwyczajnie zaczniemy jeść więcej, masa ciała wróci do pierwotnego stanu.

Czy taka dieta może być stosowana na własną rękę?

Jako dietetyk absolutnie nie rozumiem fenomenu całkowitej rezygnacji z węglowodanów, na rzecz szybkich efektów „odchudzania”. Takie same lub nawet lepsze efekty możemy osiągnąć nie rezygnując z żadnej grupy produktów i nie narażając się na niedobory lub uszczerbki na zdrowiu pod postacią np. podwyższonego stężenia cholesterolu LDL czy niewydolności nerek. Musimy odpowiedzieć sobie na pytanie jak długo będziemy w stanie (i czy w ogóle) żyć bez głównego źródła energii, jakim są węglowodany. Osobom chcącym spróbować takiego modelu żywienia zalecam robienie tego pod okiem lekarza lub dietetyka, a jeżeli chcemy zrobić to na własną rękę – starajmy się poznać jak najwięcej mechanizmów związanych z wprowadzeniem takiego modelu żywienia. Należy pamiętać także o tym, że nie jest to dieta na całe życia.

CZYTAJ CAŁOŚĆ